క్రిమినల్‌  కేసుల్లో నిందితులపై మోపబడిన ఆరోపణలపై కోర్టులో విచారణ జరిపిన తరువాత, తీర్పులో నేరస్థులపై నేరం నిరూపించబడినప్పుడు లేదా నిర్దోషిగా విడుదల చేసినప్పుడు గానీ, తక్కువ శిక్ష వేసినప్పుడు గానీ సంబంధిత ప్రాసిక్యూషన్‌ వారు లేక ఫిర్యాదిదారుడు లేదా నేరానికి పాల్పడిన వ్యక్తి కిందికోర్టు తీర్పును సవాల్‌ చేస్తూ పై కోర్టుకు విన్నవించుకోవటాన్ని అప్పీలు చేసుకోవటం అంటారు.

అలాగే క్రిమినల్‌ కోర్టులో  విచారణ, వంటి వాటిలో ఏదైనా దరఖాస్తు వేసినప్పుడు కోర్టువారు దానిపై ఒక ఉత్తర్వును జారీ చేస్తారు. వాటికి సంబంధించి ఈ ఉత్తర్వు ద్వారా బాధితుడైన వ్యక్తి ఆ ఉత్తర్వును సవాల్‌చేస్తు పై కోర్టుకు అప్పీలు చేసుకుంటాడు.

అంతేకాకుండా కిందికోర్టు ఏదైనా తీర్పును ఇచ్చే సమయంలో లేదా ఏదైనా ఉత్తర్వును ఇచ్చేటప్పుడు చట్టములో ఏదైనా నిబంధన తప్పుగా ఉన్నట్లు అనిపిస్తే, అలాంటి సందర్భంలో సందేహాన్ని తీర్చుకోటానికి సలహాలాగా లేక ఆ నిబంధనను రద్దు చేయమని కోరటం లేకపోతే సరిదిద్ది ఉత్తర్వును ఇవ్వమని అడగవచ్చును.

పై వాటికి సంబంధించి హైకోర్టుకు అప్పీల్‌ చేసుకోటానికి క్రిమినల్‌ ప్రొసీజర్‌ కోడ్‌లో సెక్షన్ల వారీగా 372 నుండి 404, 86, 250, 351, 449, 454 మరియు 458 లాంటి పలురకాల పద్ధతులు ఉన్నాయి. వీటికి సంబంధించి కొన్ని ఇతర చట్టాలలో కూడా ప్రస్తావించడం జరిగింది.

అప్పీల్‌ పద్ధతులు:  అలాగే హైకోర్టులో ఇవ్వబడిన తీర్పును సవాల్‌ చేయటానికి ఆర్టికల్‌ 132 నుండి 136 వరకు భారత రాజ్యాంగములో పొందుపరిచారు. హైకోర్టుకు గల శాశ్వత అధికారాలను సెక్షన్‌ 482 సీపీఆర్‌సీ) తెలియజేయ డం జరిగింది. అంతేగాకుండా హైకోర్టు ఇంకా సుప్రీంకోర్టుకు గల రిట్‌ పవర్స్‌ను భారత రాజ్యాంగములోని ఆర్టికల్‌ 226, 32లో వరుసగా తెలియజేబడింది.

అప్పీల్‌: అప్పీల్‌ అనగా కిందికోర్టు ఇచ్చిన తీర్పును సవాల్‌ చేస్తూ హైకోర్టుకు విన్నవించుకోవటం. అలా చేయటం ద్వారా ఆ తీర్పు సరైనదా కాదా అని కోరటము, అప్పీల్‌ చేసే వ్యక్తి ఆ తీర్పు చట్టానికి, సాక్ష్యాలలోని వాస్తవాలకు, న్యాయపరంగా ఇంకా వాస్తవికతకు వ్యతిరేకంగా ఉందని వాదిస్తాడు. కాబట్టి కిందికోర్టు తీర్పును రద్దుచేయమని కోరతాడు. ప్రతివాది ఆ వాదన సరైంది కాదని ప్రతివాదన చేస్తాడు. అప్పుడు కోర్టువారు, కింది కోర్టులో రికార్డుచేసిన సాక్ష్యాన్ని నిశితంగా పరిశీలిస్తారు. ఆ తీర్పులో చట్టాన్ని, కింది కోర్టువారి అభిప్రాయాలకు గల కారాణాలను పరిశీలించి తదుపరి తీర్పును ఇస్తుంది.ఈ తీర్పు కిందికోర్టు తీర్పును బలపరచటము గానీ లేక భిన్నమైన తీర్పును కూడా ఇవ్వవచ్చు. కొన్ని సందర్భాల్లో కిందికోర్టు తీర్పును కొద్దిగా బలపరుస్తూ మిగిలిన తీర్పును మార్చటం కూడా జరుగవచ్చు. తీర్పును పరీక్షించిన తరువాత కొన్ని సందర్భాల్లో బాధితునికి నష్టపరిహారం ఇవ్వమని కూడా చెప్పవచ్చు.

అలాగే కిందికోర్టు విధించిన శిక్షను తగ్గించవచ్చు, పెంచనువచ్చు. మరికొన్ని పరిస్థితుల్లో కేసును కిందికోర్టుకు వెనక్కుపంపి వాంగ్మూలాన్ని నమోదు చేయించి, ఆ సాక్ష్యాలాధారంగా కొత్త తీర్పును ఇవ్వటం జరుగుతుంది.  అప్పీలు చేయడానికి చట్టంలో దానికి సంబంధించిన నిబందన సీఆర్‌పీసీ లేక ఇతర చట్టాల్లో తప్పనిసరిగా ఉండాలి. అలాంటి నిబంధన ఏదీ లేకుంటే అప్పీల్‌ చేసుకోవటానికి వీలవదు. సీఆర్‌పీసీలోని 372 నుండి 394 ప్రొవిజన్స్‌లో వివరంగా చెప్పబడింది. ముఖ్యంగా సెక్షన్స్‌ 374 నుండి 378లో వివిధ అప్పీల్స్‌ను గురించి చెప్పడం జరిగింది.

రివిజన్‌ (పున:పరీక్ష): ఈ రివిజన్‌ ప్రక్రియలో కింది కోర్టు ఇచ్చిన ఖీఱఅసఱఅస్త్రర, ూవఅ్‌వఅషవ (శిక్ష), ఉత్తర్వు, తీర్పుకు సంబంధించి ఉన్నటువంటి ముఖ్యమైన పొరబాట్లను, తప్పులను లేదా Iతీతీవస్త్రబశ్రీaతీఱ్‌వ అసంబద్ధ, అధికారం లేనటువంటి విషయాలపై నిర్ణయించినటువంటి వాటిని సవాల్‌ చేయవచ్చు. ఏదైనా తీర్పుపై అప్పీలును వేయటానికి తగిన నిబంధన లేకపోతే రివిజన్‌ను ఆశ్రయించవచ్చును. రివిజన్‌లో పై కోర్టువారు కిందికోర్టు తీర్పును మార్చవచ్చు. రివిజన్‌ పద్ధతి ద్వారా పై కోర్టువారు కిందికోర్టు వారి రికార్డ్సును తెప్పించుకోవచ్చు. ఇంటర్‌ లొకేటరీ ఉత్తర్వులపై రివిజన్‌ ఉండదు. సీఆర్‌పీసీలోని సెక్షన్స్‌ 379 నుండి 401 రివిజన్‌ను సెషన్స్‌ కోర్టు లేదా హైకోర్టులలో వేయవచ్చని చెప్పబడింది. రివిజన్‌ ద్వారా మొత్తం సాక్ష్యాధారాలను పరిశీలించలేము. తప్పుగా ఇవ్వడిన తీర్పును మాత్రమే సవరించడం జరుగుతుంది.

రెఫరెన్స్‌ (నిర్దేశము): ఏదైనా నిర్దేశాన్ని కేవలం హైకోర్టు మాత్రమే చేయవలసి ఉంటుంది. రివిజన్‌కు సంబంధించిన అధికారాలను హైకోర్టు లేదా సెషన్స్‌ కోర్టువారు వినియోగిస్తారు. కిందికోర్టు వారు కేవలం హైకోర్టు ఆదేశాలపై అప్పీలు చేసుకుంటుంది. కానీ సెషన్స్‌ కోర్టుకు ఇటువంటి అధికారము ఉండదు. హైకోర్టు కాకుండా ఏదైనా కిందికోర్టు పెండింగ్‌లో వున్న దావాను అందులోని ఏదైనా వివాదాంశముపై నిర్ణయాన్ని తీసుకోవటానికి చట్టములోని ఏదైన నిబంధన సరైనది కానప్పుడు, ఆ నిబంధనపై తగిన నిర్ణయాన్ని తీసుకోమని హైకోర్టుకు విన్నవించుకుంటుంది. హైకోర్టు వారు ఆ నిబంధనపై తీసుకొనే అభిప్రాయాన్ని బట్టి కిందికోర్టు ఆ వివాదాంశముపై తీర్పును ఇస్తుంది. ఈ విధంగా హైకోర్టుకు విన్నవించుకునే విధానాన్ని రిఫరెన్స్‌ అంటారు. సీఆర్‌పీసీలోని సెక్షన్స్‌ 395, 396 రిఫరెన్స్‌ గురించి తెలియజేస్తోంది. ఒక చట్టము లేదా చట్టములోని నిబంధన లేక రెగ్యులేషన్‌కు సంబంధించి కిందికోర్టుకు అది సరైనదికాదు అనుకున్నప్పుడు, అటువంటి వాటిపై నిర్ణయం వెలువడిన వెంటనే తన కోర్టులోని క్రిమినల్‌ కేసులో ఏదైనా నిర్ణయించవలసి ఉన్నపుపడు, అటువంటి వాటిపై హైకోర్టు వారి నిర్ణయం కోరుతూ హైకోర్టుకు పంపటం జరుగుతుంది. హైకోర్టు అటువంటి వాటిపై తీసుకును నిర్ణయాన్ని అనుసరించి కింది కోర్టువారు తన కోర్టులో ఉన్నటువంటి కేసుపై తీర్పునిస్తుంది. ఈ విధమైన చర్యను రెఫరెన్స్‌ అంటారు.